Als je een trouwe lezer bent van mijn blog, heb je hem waarschijnlijk wel eens voorbij zien komen… Maar sinds begin 2020 speel ik een instrument. En niet zomaar een instrument, maar: de Kalimba. In mijn bericht toen, had ik al een beetje uitgelegd wat het instrument is en hoe je het speelt, maar ik kreeg van verschillende lezers uit Nederland en (zelfs) België toch meer vragen over het instrument. Daarom heb ik besloten om Ultieme Kalimba Guide te maken, waarbij ik meerdere blogstukken toewijd aan alles wat met het instrument te maken heeft. Maar eerst: Wat is een Kalimba en waar kan ik hem kopen?

Wat is een Kalimba?

Een Kalima is een klein en compact Afrikaans muziekinstrument dat bestaat uit metalen tongen die vastzitten aan een klankkast. Door deze tongen aan te slaan met je duimen, creëer muziek. Het geluid van de Kalimba lijkt wat op het geluid van een zacht muziekdoosje. Omdat je het instrument met je duimen speelt, wordt Kalimba in het Nederlands ook wel Duimpiano genoemd. In Afrika noemt men de Kalimba ook vaak de Mbira. Mbira wordt ook gebruikt voor andere, grotere en vergelijkbare Afrikaanse instrumenten. Bijvoorbeeld de Array Mbira, wat een beetje de grote broer van de Kalimba is. Toch is Kalimba de meest gebruikte naam voor de duimpiano die ik ook heb.

Soorten Kalimba’s

Voordat ik besloot een Kalimba aan te schaffen, heb ik eerst besloten me te verdiepen in het instrument. Het instrument is te vinden in verschillende maten, materialen en bereik. Eén van de meest voorkomende kalimba’s is degene met 17 tongen, maar er zijn er ook met minder tongen. Met zeventien tongen heb je een bereik van drie octaven, in tegenstelling tot een piano, die het bereik heeft van vijf octaven. Daarnaast zitten deze noten op een andere plek en andere volgorde dan dat je gewend bent van een piano. Dit is expres, om het spelen en bewegen van je duimen makkelijker te maken. Het kan dus wel even wennen zijn als je al piano speelt.

Materialen

Daarnaast zijn de meeste Kalimba’s gemaakt van hout, maar ook Kalimba’s van acryl zijn tegenwoordig erg populair. Dit komt vooral door de aesthetic van het instrument. Ik geef toe: het ziet er heel gaaf uit. Toch raad ik echt aan om als beginner met een houten exemplaar te beginnen. Houten Kalimba’s zijn namelijk lichter, liggen makkelijker in de hand en laten je wennen aan de verschillende tonen en het bereik. Kalimba’s van Acryl zijn massief en daardoor een stuk zwaarder. Dit kan, wanneer je lang achter elkaar oefent, ervoor zorgen dat je pijn in je polsen krijgt. Daarnaast hebben Kalimba’s van Acryl vaak een zachter geluid (omdat deze de holle klankkast missen) waardoor je de neiging hebt harder te gaan spelen. Hierdoor kun je dus per ongeluk het jezelf verkeerd aanleren.

Extra features

Daarnaast zijn Kalimba’s te vinden in allerlei verschillende kleuren. Ik heb er zelf voor gekozen om een houten Kalimba te kopen en deze zelf te beschilderen. Dit heeft het geluid van het instrument niet beïnvloed.
Een andere extra feature die je bij sommige (vaak duurdere) Kalimba’s ziet, is een optie om hem aan te sluiten op een versterker. Dit is handig wanneer je wilt dat het geluid wat harder klinkt (denk aan het spelen samen met andere instrument die de Kalimba overstemmen). Kalimba’s maken namelijk over het algemeen een zacht geluid.

Noten kunnen lezen is geen must

Het fijne van de Kalimba vind ik dat je niet per se noten moet leren lezen om het instrument te kunnen spelen. Dat maakt het instrument prima geschikt voor kinderen en beginners, maar ook gevorderde Kalimba spelers. Ik heb totaal geen ervaring met instrumenten, noten lezen of wat dan ook en ik heb in een redelijk korte tijd toch al aardig wat liedjes geleerd op m’n Kalimba. Het instrument werkt door middel van Easy Tabs, waarbij je in plaats van noten, letters en cijfers leest om de noten te bepalen. Nu heb ik geen conservatorium gestudeerd, maar ik wil toch in een later blogstuk dieper ingaan op deze Easy Tabs, hoe je deze leest en waar je ze vindt om liedjes te leren spelen.

Tip: Laat je nagels groeien!

Dit klinkt misschien heel raar, maar vertrouw er maar op: het speelt zoveel fijner. Sinds ik een Kalimba heb, zorg ik er bijna altijd voor dat mijn nagels minimaal 3 millimeter lang zijn. Met korte nagels Kalimba spelen is niet onmogelijk, maar kan er na een tijd voor zorgen dat je pijn in je duimen krijgt. Er zijn wel duimbeschermers voor tijdens het spelen, maar deze vind ik persoonlijk niet fijn. Je kunt door de rubberen beschermers niet goed meer voelen welke tong je aanslaat.
Ik heb gemerkt dat ik voornamelijk met rond gevijlde (natuurlijke) nagels van 3 millimeter het fijnste Kalimba speel.

Stemmen

Zoals bij het grote merendeel van de instrumenten, moet je een Kalimba stemmen. Je kunt er natuurlijk voor kiezen om dit niet te doen, maar als hij gestemd is, klinkt hij wel het mooist. Voor het stemmen van een Kalimba, gebruik je de stemhamer. Dit klinkt agressief, maar met de stemhamer tik je voorzichtig (afhankelijk van of de noot te laag of te hoog is) op de onderzijde of bovenzijde van de tongen om de noten te veranderen. Voor het stemmen gebruik ik de apps gStrings en DaTuner om te bepalen of de toon van de noot klopt. Hoe het stemmen verder werkt, leg ik in een later bericht verder uit.

Aanschaf

Een ander voordeel van een Kalimba is dat hij niet heel duur is in aanschaf. Mijn exemplaar is van Bol.com (klik hier om in het assortiment te kijken). Bij mijn Kalimba was een opberghoes, stickers (voor het leren van de noten), een stemhamer, een schoonmaakdoekje, rubberen duimbeschermers (voor als je lang gaat oefenen) en een klein instructieboekje met liedjes om te oefenen al inbegrepen. Uiteraard kun je (beginner) Kalimba’s ook op Amazon, Banggood, Wish en Aliexpress kopen. Al zou ik lang niet alle verkopers daar vertrouwen. Als de prijs te mooi lijkt om waar te zijn, dan is dat vaak ook zo.

Mijn Kalimba is de Mahoniehouten W-17T, wat betekent dat hij 17 tongen heeft. In de tongen staan de noten al gegrafeerd, wat het makkelijk maakt om te spieken welke noot je aanslaat. Dit komt voor bij sommige Kalimba’s , maar lang niet alle. Degene die geen ingegrafeerde tongen hebben, komen vaak met stickers waar de notatie op staat. Wanneer je hier behoefte aan hebt, is dit zeker iets om op te letten bij het kopen van een Kalimba. Let dus goed op wat er allemaal inbegrepen is bij de Kalimba die je koopt. Wanneer je een Kalimba koopt en erachter komt dat er bijvoorbeeld geen stemhamer zat, is dat balen als je meteen wil beginnen met spelen.

Gemiddelde prijs van een Kalimba

De meeste Kalimba’s zijn ongeveer tussen de dertig en vijftig euro. Hier zit dan vaak ook een schoonmaakdoek, beschermhoes of tas, stemhamer, stickers, muziekboekje en duimbeschermers bij. Zelf zou ik Kalimba’s die goedkoper zijn dan twintig euro niet zo snel vertrouwen, omdat dit de geluidskwaliteit sterk kan beïnvloeden.

Wil je meer leren over de Kalimba? Deze onderwerpen ga ik nog tackelen: